Trong tất cả các loại tài sản để lại thừa kế thì bất động sản được coi là được quan tâm nhất. Đặc biệt là nhà ở và thừa kế quyền sử dụng đất. Kể từ năm 1980, khi hiến pháp quy định đất đai thuộc sở hữu toàn dân, đến nay quyền của người sử dụng đất không ngừng được phát triển. Khi Bộ luật Dân sự năm 1995 ra đời, Nhà nước thừa nhận người sử dụng đất có 10 quyền. Và trong tương lai các hạn chế về quyền của người sử dụng đất sẽ ngày càng ít đi.
Quyền năng của người quản lý; sử dụng đất hợp pháp sẽ được bảo đảm ngày càng tốt hơn; thể hiện sự bình đẳng giữa các chủ thể và cũng là để quản lý; khai thác đất đai có hiệu quả hơn. Trong các quyền năng của người sử dụng đất; thì quyền thừa kế có vị trí hết sức đặc biệt.
I. QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ THỪA KẾ QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT
1. Luật đất đai quy định về thừa kế quyền sử dụng đất
- Người sử dụng đất được thực hiện các quyền chuyển nhượng; cho thuê; cho thuê lại; tặng cho; thế chấp; góp vốn quyền sử dụng đất khi có Giấy chứng nhận. Đối với trường hợp chuyển đổi quyền sử dụng đất nông nghiệp thì người sử dụng đất được thực hiện quyền sau khi có quyết định giao đất; cho thuê đất; trường hợp nhận thừa kế quyền sử dụng đất thì người sử dụng đất được thực hiện quyền khi có Giấy chứng nhận. Hoặc đủ điều kiện để cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất.
- Trường hợp người sử dụng đất được chậm thực hiện nghĩa vụ tài chính. Hoặc được ghi nợ nghĩa vụ tài chính thì phải thực hiện xong nghĩa vụ tài chính trước khi thực hiện các quyền.
2. Đặc điểm của thừa kế quyền sử dụng đất
- Do chế độ sở hữu toàn dân về đất đai nên đất đai trước hết thuộc quyền sở hữu của Nhà nước. Và do Nhà nước thống nhất quản lí. Đất đai thuộc sở hữu Nhà nước; cá nhân có quyền sử dụng; khai thác đất ở chứ không có quyền chiếm hữu. Vì vậy, di sản thừa kế không phải là đất ở hay diện tích đất ở mà phải được hiểu là thừa kế quyền sử dụng đất ở.
- Thừa kế quyền sử dụng đất ở là một căn cứ xác lập quyền sử dụng đất ở của người được thừa kế, là một trường hợp chuyển quyền sử dụng đất ở qua thừa kế quyền tài sản.
- Thừa kế nói chung và quyền sử dụng đất nói riêng là những vấn đề mang tính chất kinh tế- xã hội nhưng cũng là vấn đề phức tạp mang tính pháp lí. Qua những vụ việc trên thực tế có thể thấy người dân hầu hết không nắm được những qui định của pháp luật về thừa kế và thừa kế quyền sử dụng đất. Bên cạnh đó, khâu giải quyết tranh chấp cũng còn khá nhiều rối ren; vướng mắc. Điều này một lần nữa réo lên hồi chuông cảnh tỉnh. Pháp luật về thừa kế của nước ta còn nhiều lắm những bất cập đòi hỏi phải sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện.
III. NHỮNG BẤT CẬP LIÊN QUAN ĐẾN THỪA KẾ QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT
- Điều 626 Bộ luật Dân sự 2015 quy định người lập di chúc có quyền dành một phần hoặc toàn bộ quyền sử dụng đất để dùng vào việc thờ cúng. Pháp luật hiện hành không giới hạn phần di sản dùng vào việc thờ cúng là bao nhiêu vì thế có thể hiểu “một phần” là một ít hoặc toàn bộ di sản. Điều này khiến nảy sinh nhiều tranh chấp liên quan đến di sản dùng vào việc thờ cúng, đặc biệt khi có liên quan đến quyền sử dụng đất. Vì vậy pháp luật nên có quy định cụ thể “một phần” di sản thờ cúng là bao nhiêu.
- Người thừa kế có quyền từ chối nhận di sản theo quy định Điều 620 BLDS 2015. Trừ trường hợp việc từ chối nhằm trốn tránh việc thực hiện nghĩa vụ tài sản của mình đối với người khác vậy tài sản đó sẽ được xử lý như thế nào? Cần có những quy định cụ thể.
Thêm nữa
- Thông tư 33/2017/TT_BTNMT đã bổ sung thêm đối tượng là “những thành viên còn lại trong hộ gia đình có chung quyền sử dụng đất” vào sổ đỏ. Hệ lụy liên quan đến thủ tục hành chính bởi việc xác định các thành viên trong hộ gia đình sẽ dựa ít nhiều vào sổ hộ khẩu của gia đình tại thời điểm cấp sổ đỏ bởi hộ khẩu luôn có sự biến động bởi các hoạt động nhập, tách… Hoặc khi có thành viên trong hộ gia đình kết hôn; chế độ tài sản của thành viên ít nhiều liên quan đến phần tài sản của họ trong khối tài sản chung với hộ gia đình. Mỗi khi có biến động; thay đổi về sổ đỏ của hộ gia đình đều kéo theo những phức tạp liên quan đến thủ tục hành chính và những hạn chế quyền của cha, mẹ,…
CÔNG TY TƯ VẤN LUẬT HỒNG MINH
Hotline: 0969 439 507
Email: tuvanhongminh@gmail.com
Trụ sở chính: Số 31 Ngõ 221 Vĩnh Hưng, phường Vĩnh Hưng, quận Hoàng Mai, TP Hà Nội
VPGD: Phòng 611, toà 27A1 Green star, 234 Phạm Văn Đồng, Cổ Nhuế 1, Bắc Từ Liêm, Hà Nội.
