Trong hoạt động kinh doanh, tranh chấp xảy ra là ngoài sự mong muốn của các chủ thể khi tham gia quan hệ hợp đồng. Song, tranh chấp trong kinh doanh là vấn đề tự nhiên và tất yếu của bất kỳ nền kinh tế nào. Vấn đề là biết nhận diện, tiên liệu rủi ro và ngăn ngừa tranh chấp. Không có văn bản pháp luật nào định nghĩa “tranh chấp hợp đồng” là gì.
Tuy nhiên, tiếp cận ở góc độ khoa học pháp lý thì tranh chấp hợp đồng được hiểu là những xung đột, bất đồng, mâu thuẫn giữa các bên về việc thực hiện hoặc không thực hiện các quyền và nghĩa vụ trong hợp đồng. Ở các nước phát triển, luật sư luôn được khách hàng tư vấn để nhận diện tranh chấp tiềm tàng. Và đưa các giải pháp, hỗ trợ tư vấn pháp lý và đồng hành cùng doanh nghiệp giải quyết các tranh chấp trong các giai đoạn của giao dịch phù hợp với các quy định của pháp luật. Giúp doanh nghiệp tập trung vào hoạt động sản xuất kinh doanh.
I. TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG
Tranh chấp hợp là sự mâu thuẫn, bất đồng ý kiến giữa các bên tham gia quan hệ Hợp đồng liên quan đến việc thực hiện (hoặc không thực hiện) các quyền và nghĩa vụ theo Hợp đồng.
Tranh chấp hợp đồng phải có đủ các yếu tố sau:
- Có quan hệ hợp đồng tồn tại giữa các bên;
- Có sự vi phạm nghĩa vụ (hoặc cho rằng là vi phạm nghĩa vụ) của một bên trong quan hệ đó;
- Có sự bất đồng ý kiến của các bên về sự vi phạm hoặc xử lý hậu quả phát sinh từ sự vi phạm;
- Tranh chấp hợp đồng thường hình thành từ sự vi phạm hợp đồng. Nhưng không phải sự vi phạm nào cũng dẫn đến tranh chấp hợp đồng.
Việc phân loại tranh chấp hợp đồng hiện nay có ý nghĩa trong việc lựa chọn; phân định thẩm quyền giải quyết tranh chấp. Có hai loại:
- Tranh chấp hợp đồng dân sự và tranh chấp hợp đồng kinh doanh – thương mại.
- Tranh chấp hợp đồng dân sự thuần túy thuộc thẩm quyền của Tòa án (dân sự); tranh chấp hợp đồng kinh doanh thương mại các bên có quyền lựa chọn giải quyết bằng Trọng tài hoặc Tòa án (Kinh tế).
Cần lưu ý, các tranh chấp hợp đồng phát sinh từ sự vi phạm. Tuy nhiên, không phải sự vi phạm hợp đồng nào cũng dẫn đến tranh chấp.
II. ĐẶC ĐIỂM CỦA TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG
- Các bên là chủ thể có quyền cao nhất có quyền định đoạt việc giải quyết tranh chấp. (Trừ những quan hệ hợp đồng ảnh hưởng đến lợi ích nhà nước);
- Tranh chấp hợp đồng luôn gắn với lợi ích của các bên tranh chấp;
- Nguyên tắc giải quyết tranh chấp hợp đồng là tự nguyện; bình đẳng và thỏa thuận. Việc lựa chọn phương thức nào để giải quyết tranh chấp hoàn toàn do các bên bình đẳng thỏa thuận.
III. GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG
- Tranh chấp Hợp đồng đòi hỏi phải được giải quyết thỏa đáng bằng một phương thức chọn lựa phù hợp để nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên tranh chấp; đảm bảo trật tự pháp luật và kỷ cương xã hội; giáo dục được ý thức tôn trọng pháp luật của công dân; góp phần chủ động ngăn ngừa các vi phạm Hợp đồng.
- Nguyên tắc giải quyết các tranh chấp Hợp đồng phải đảm bảo nhanh chóng, chính xác, đúng pháp luật.
- Quyết định giải quyết các tranh chấp Hợp đồng phải có tính khả thi cao; thi hành được và quá trình giải quyết phải đảm bảo tính dân chủ và quyền tự định đoạt của các bên với chi phí giải quyết thấp.
- Tranh chấp Hợp đồng có thể được giải quyết bằng các phương thức khác nhau.
- Các bên tranh chấp có thể chọn lựa một phương thức giải quyết tranh chấp Hợp đồng phù hợp. Hoặc sử dụng phối hợp nhiều phương pháp.
IV. CÁC PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG
1. Phương thức thương lượng:
Là phương thức được các bên tranh chấp hợp đồng lựa chọn trước tiên. Và trong thực tiễn phần lớn các tranh chấp trong kinh doanh, thương mại được giải quyết bằng phương thức này. Nhà nước khuyến khích các bên áp dung phương thức tự thương lượng để giải quyết các tranh chấp hợp đồng trên nguyên tắc tôn trọng quyền thỏa thuận của các bên.
2. Phương thức hòa giải:
Là hình thức giải quyết tranh chấp xuất hiện sớm nhất trong lịch sử xã hội loài người trên nhiều lãnh vực, chứ không riêng đặc trưng gì với tranh chấp Hợp đồng. Hòa giải là các bên tranh chấp thông qua bên trung gian (Hòa giải viên/ trung tâm hòa giải) cùng nhau bàn bạc, thỏa thuận để đi đến thống nhất một phương án giải quyết bất đồng giữa họ và tự nguyện thực hiện phương án đã thỏa thuận qua hòa giải.
3. Phương thức giải quyết bởi Trọng tài:
Phương thức giải quyết bởi Trọng tài là các bên thỏa thuận đưa ra những tranh chấp hợp đồng đã hoặc sẽ phát sinh giữa họ ra giải quyết tại Trọng tài và Trọng tài sau khi xem xét sự việc tranh chấp, sẽ đưa ra phán quyết có giá trị cưỡng chế thi hành đối với các bên.
Phương thức giải quyết trọng tài cũng bắt nguồn từ sự thỏa thuận của các bên trên cơ sở tự nguyện. Các bên được quyền thỏa thuận lựa chọn một Trọng tài phù hợp, chỉ định trọng tài viên để thành lập Hợp đồng (hoặc Ủy ban) Trọng tài giải quyết tranh chấp.
4. Phương thức giải quyết tranh chấp hợp đồng theo thủ tục tố tụng tư pháp
Đây là phương thức giải quyết tranh chấp mà các bên thông qua cơ quan tiến hành tố tụng để giải quyết. Khi tranh chấp Hợp đồng phát sinh, nếu các bên không tự thương lượng, hòa giải với nhau thì có thể được giải quyết tại Tòa án. Tùy theo tính chất của Hợp đồng là kinh tế hay dân sự mà các tranh chấp phát sinh có thể được Tòa án giải quyết theo thủ tục tố tụng kinh tế hay thủ tục tố tụng dân sự.
CÔNG TY TƯ VẤN LUẬT HỒNG MINH
Hotline: 0969 439 507
Email: tuvanhongminh@gmail.com
Trụ sở chính: Số 31 Ngõ 221 Vĩnh Hưng, phường Vĩnh Hưng, quận Hoàng Mai, TP Hà Nội
VPGD: Phòng 611, toà 27A1 Green star, 234 Phạm Văn Đồng, Cổ Nhuế 1, Bắc Từ Liêm, Hà Nội.
